HOE SANITAIRE LEIDINGEN VERBINDEN

Ben je van plan om je sanitaire leidingen te plaatsen of te renoveren? Dan is het handig om te weten welke soorten leidingen er zoal voorhanden zijn. Bij een renovatie werk je het best verder in het materiaal dat al aanwezig is, hoewel er voor sommige overgangen ook koppelstukken bestaan. Maar welke materialen worden er gebruikt voor sanitaire leidingen? En hoe maak je de verbindingen? Een overzicht.

SOORTEN LEIDINGEN

We geven eerst even een woordje uitleg over de materialen die gebruikt worden voor sanitaire leidingnetten.

VOOR WATERAANVOER

GEGALVANISEERD STAAL

Gegalvaniseerde buizen waren vroeger de norm voor watertoevoerleidingen. Tegenwoordig worden ze steeds minder gebruikt. Ze zijn namelijk onderhevig aan corrosie. Verder zet kalk zich af op gegalvaniseerde buizen. Zowel de leidingen als de koppelstukken zijn hierbij uit gegalvaniseerd staal. Op de leidingen zit er draad of trek je draad, die je waterdicht maakt met afdichtingskoord.

KOPEREN BUIZEN

Koperen leidingen zijn nog altijd alomtegenwoordig, vooral voor circuits waar er warm water door moet. Om koperen leidingen met elkaar te verbinden, worden ze nog vaak gesoldeerd. Als je koperen leidingen gebruikt voor de aanvoer van drinkwater, gebruik dan zeker een loodvrij soldeermiddel (tin of zilver). Lood in de leidingen zou loodvergiftiging kunnen opleveren.

KUNSTSTOF BUIZEN

Steeds meer wordt kunststof de norm bij wateraanvoerleidingen, meerbepaald buizen met een flexibele aluminium mantel voor de stevigheid. Dan wordt er gesproken van een meerlagenbuis, ook wel Alpex- of Alupex-buizen genoemd. Die worden ook vooral gebruikt bij warmwatercircuits.

De dichtingen worden gemaakt met knel- of klemkoppelingen. Afhankelijk van het leidingsysteem worden ze met een tang of een moer geklemd. Vaak zijn dergelijke meerlagenbuizen ook uitgerust met een rode of een blauwe beschermmantel (respectievelijk voor warm en koud water) tegen schade van buitenaf en om het uitzetten van de meerlagenbuis zelf op te kunnen vangen.

MATERIALEN VERBINDEN

Bij een renovatie werk je verder met het aanwezige materiaal en gebruik je koppelstukken om verschillende materialen te verbinden. Sluit echter nooit gegalvaniseerde buizen aan op koperen buizen. Dat veroorzaakt elektrolyse, waardoor de zinklaag op de gegalvaniseerde buis snel corrosie vertoont. Een mof ertussen plaatsen helpt, dat doe je dan het best in de buurt van een boiler of een aangesloten toestel.

TIP
Heb je buizen die langs een koude ruimte passeren, zoals een zolder, garage of kelder? Beperk warmteverliezen en rust ze uit met buisisolatie.

VOOR WATERAFVOER

PVC

Vroeger bestonden afvoerleidingen vaak uit terracotta of gres (klei en chamotte). Tegenwoordig wordt er vrijwel enkel nog met kunststof (pe of pvc) gewerkt voor afvoeren, doordat ze een stuk gladder zijn en er dus minder kans is op verstoppingen. De verbinding van twee afvoerbuizen gebeurt met pvc-lijm of via een mofverbinding.

DIAMETER BEPALEN

VOOR WATERTOEVOER

De diameter van sanitaire aanvoerleidingen wordt bepaald op basis van het gewenste debiet. Dit bepaal je niet zelf, maar in samenspraak met een professional bij het opstellen van je sanitair legplan. Als is er wel een leidraad te vormen. Voor aanvoerleidingen wordt er namelijk vooral gewerkt met vaste diameters van 16, 20, 25 en 32 mm:

• diameter 16 wordt gebruikt voor aftakkingen van een collector naar een lavabo, toilet of (vaat)wasmachine;
• diameter 20 wordt gebruikt voor de aanvoer van kleine collectoren, maar ook voor de verbinding tussen collectoren en aftappunten die een groter debiet vereisen, zoals een ligbad of een regendouche;
• diameter 25 is geschikt voor de aanvoer van grote collectoren en om de verbinding tussen collectoren die ver liggen van de boiler of combiketel;
• diameter 32 wordt gebruikt om de verbinding te maken van de waterteller naar de eerste collector of het eerste aftakpunt.

Gebruik steeds koppelingen en buizen van eenzelfde leverancier

VOOR WATERAFVOER

Ook voor afvoerleidingen zijn er vast bepaalde diameters die worden toegepast. Over het algemeen gaat het hier om bredere buizen dan bij aanvoerleidingen.

• diameter 50 wordt gebruikt om water af te voeren van sanitaire toestellen en aftappunten, denk hier ook weer aan de lavabo of de wasmachine, maar ook bad en douche;
• diameter 75 wordt toegepast wanneer er sprake is van een gekoppelde afvoer, waarbij meerdere toestellen op één buis zijn aangesloten, zoals de wasmachine en de vaatwas of twee lavabo's naast elkaar – voor de aftakking van de buis met diameter 75 naar elk afzonderlijk toestel is een stuk buis met diameter 50 voldoende;
• diameter 90 wordt meestal voorzien voor de afvoer van het bad en de douche;
• diameter 110 wordt vooral toegepast voor de hoofdafvoerleiding en de afvoer van een toilet;
• diameter 125 wordt gebruikt voor de aansluiting op de stadsriolering.

TIP
Zorg bij de plaatsing van afvoeren steeds voor een hellingsgraad van minimum 1 cm per meter, zo vermijd je dat het water niet goed wegloopt. Vermijd bochten van 90°, tenzij er een grote stuwkracht achter zit. Een bocht van 2 keer 45° is minder scherp en zorgt voor een betere doorstroming, wat opstopping zal reduceren.

TOEVOERLEIDINGEN VERBINDEN

SCHROEFDRAADVERBINDING

Twee gegalvaniseerde buizen worden met elkaar verbonden middels een schroefdraadverbinding. Dat is vrij eenvoudig: je draait de delen gewoon vast. Je moet er wel voor zorgen dat die verbinding waterdicht is. Vroeger deed men dat met vlas en vet, tegenwoordig gebeurt dat met afdichtingskoord.

Wikkel de schroefdraadafdichting met de klok mee rond de schroefdraad. De tape moet zo strak mogelijk rond de schroefdraad zitten om lekken te vermijden.

Schroef de koppeling vast met de hand en span ze vervolgens aan met een sleutel of tang. Let wel: als je de verbinding ook maar een klein beetje opnieuw losschroeft, dan krijg je de schroefdraadafdichting niet meer waterdicht.

Dergelijke schroefkoppelingen worden ook toegepast bij hydraulische aansluitingen van koppelstukken aan sanitaire toestellen.

TIP
Er bestaan ook koppelingen waarin al een rubberen O-ring of een bicone geïntegreerd zit. Daarbij is afdichtingskoord niet nodig.

KLEMKOPPELING

Voor het verbinden van koperen leidingen of meerlagenbuizen wordt er tegenwoordig vaker gebruikgemaakt van knel- of klemkoppelingen. Deze worden ook gebruikt om koper en meerlagenbuizen met elkaar te verbinden.

Een knelkoppeling bestaat uit drie delen: een wartelmoer, een 'tonnetje' en het effectieve koppelstuk. Om hiermee de verbinding tussen twee buizen te maken, steek je eerst de wartelmoer over de buis. Daarna komt het tonnetje. Tot slot plaats je het eigenlijke koppelstuk in de buis.

Vervolgens draai je de wartelmoer aan volgens de voorschriften. Dat wil zeggen: eerst draai je het geheel manueel aan, daarna knel je de verbinding vast. Gebruik één complete draai voor de diameter van 16 mm; voor de diameter van 22 mm beperk je je tot een halve à driekwart draai; voor doorsneden groter dan 28 mm draai je een driekwartslag vast.

Te hard vastgedraaide knelkoppelingen zullen breken: dit zal onvermijdelijk beginnen te lekken. Controleer of de verbinding waterdicht is voor je de buizen verder inbouwt.

TIP
Wanneer je meerlagenbuizen op maat maakt om te verbinden, moet je eerst de uiteindes kalibreren – mooi rond maken – met een kalibreerhulpstuk.

SOLDEREN

Solderen is de klassieke manier om koperen toevoerbuizen te verbinden. Het resultaat is het minst opvallend. Het is echter wel een techniek die wat oefening vergt.

Snij eerst en vooral de leidingen op maat, reinig de verbindingen met een schuursponsje en ontbraam de zaagsnede. Breng op beide delen van de verbinding vervolgens een vloeimiddel aan.

Breng de buizen in positie met het nodige koppelstuk. Let erop dat de verbindingen voldoende diep in de koppelstukken zitten. Verwarm de delen die je zal solderen. Dat doe je met een gasbrandertje. Let erop dat je een mooi afgelijnde blauwe vlam hebt.

Als het geheel heet genoeg is, breng je het soldeersel naar de naad. Het soldeersel zal smelten en zich mooi verdelen over de aansluiting. Als de volledige opening gevuld is, kan je de soldeerdraad wegnemen.

Onmiddellijk na het solderen reinig je de verbinding met een vochtige katoenen doek. Veeg alle overtollige soldeersel weg. Hou de verbinding onbeweeglijk tot die afgekoeld is.

PERSTANG
Professionals gebruiken steeds vaker een perstang (op accu of op netstroom) en perskoppelingen om buizen voor watertoevoer te koppelen. Je kan er immers gemakkelijk en snel mee werken én het is op alle gangbare materialen toepasbaar. Zo'n perstang is echter duur in aanschaf, en dus voor de doe-het-zelver niet echt interessant. Uiteraard kan je er wel een huren.

AFVOERLEIDINGEN VERBINDEN

RUBBER MOFFEN

Pvc-buizen met een rubber mof kan je in elkaar schuiven om een waterdichte verbinding te verkrijgen. De rubber mof sluit de verbinding waterdicht af zonder dat je lijm moet gebruiken.

Zaag eerst de buis op maat. Je kan daarvoor het best al eens de onderdelen uitleggen. Hou er ook rekening mee dat de buis voldoende diep in het koppelstuk gestoken moet worden. De buis moet een eindje voorbij de rubberen mof geraken. Om de afvoerbuizen correct op maat te zagen, plak je die het best helemaal af met schilderstape, zo ben je er zeker van dat je helemaal recht aan het zagen bent.

Vaak is het niet eenvoudig om de delen vlot in elkaar geschoven te krijgen. Spuit daarom de buis of de mof in met wat smeermiddel, zoals bijvoorbeeld een siliconenspray. Schuif de delen vervolgens op elkaar, en je hebt een lekvrije verbinding.

VERLIJMEN

Kunststof buizen kan je ook verlijmen. Je maakt dan een onbreekbare verbinding tussen de twee delen. Lijmen klinkt behoorlijk makkelijk, maar toch is deze verbinding enkel waterdicht wanneer je zorgvuldig te werk gaat. Eerst en vooral moet je erop toezien dat de delen die je wilt verbinden, op elkaar passen. Er moet aan de ene kant een bredere doorsnede zijn dan aan de andere kant.

Pas eerst de delen op elkaar. Maak een markering op beide delen, zodat je perfect weet hoe ze op elkaar passen. Je mag de ingelijmde onderdelen straks, na het samenbrengen, namelijk niet meer verdraaien.

Reinig en ontvet de te verlijmen delen. Ruw de lijmvlakken lichtjes op met wat schuurpapier en verwijder het schuurstof. Breng de pvc-lijm gelijkmatig en in de lengterichting aan. Schuif de delen in elkaar zonder ze te verdraaien en druk de twee delen ongeveer vijftien seconden goed aan.

SIFON

Wanneer je, bijvoorbeeld onder een nieuwe wastafel, een afvoer monteert, plaats je ook steeds een sifon om geurhinder te voorkomen. Een sifon is ook meestal voorzien van koppelstukken met een schroefdraad en rubbers aan de uiteinden om de koppeling tussen de wastafel en de afvoerleiding waterdicht te maken.

TIP
Afvoerbuizen plaats je voor je de toevoerbuizen en elektrische leidingen plaatst.